تهدید ضلالت‌پیشگان (قرآن)خداوند در آیات قرآن، ضلالت‌پیشگان را تهدید کرده است. ۱ - تهدیدکننده ضلالتپیشگانهشدار و تهدید خداوند، نسبت به ضلالت‌پيشگان: «قالَ قَرِينُهُ رَبَّنا ما أَطْغَيْتُهُ وَ لكِنْ كانَ فِي ضَلالٍ بَعِيدٍ • قالَ لا تَخْتَصِمُوا لَدَيَّ وَ قَدْ قَدَّمْتُ إِلَيْكُمْ بِالْوَعِيدِ؛ و همنشينش از شياطين مى‌گويد: پروردگارا! من او را به طغيان وانداشتم، بلكه او خود در گمراهى دور و درازى بود! خداوند مى‌گويد: نزد من جدال و مخاصمه نكنيد؛ من پيشتر به شما هشدار داده‌ام (و اتمام حجّت كرده‌ام)!» ۲ - انواع تهدیدهای ضلالتپیشگانانواع تهدیدهای ضلالت‌پیشگان عبارتند از: ۳ - تهدید به کیفرتهدید گمراهان از جانب خداوند، به کیفر الهی و عذاب دنيايى و يا آخرتى: ۱. «... ومَن يُضلِل فَلَن تَجِدَ لَهُم اولِياءَ مِن دونِهِ ونَحشُرُهُم يَومَ القِيمَةِ عَلى وُجوهِهِم عُميًا وبُكمًا وصُمًّا مَأوهُم جَهَنَّمُ كُلَّما خَبَت زِدنهُم سَعيرا؛هر كس را خدا هدایت كند هدايت يافته واقعي او است، و هر كس را او (به خاطر اعمالش) گمراه سازد هاديان و سرپرستاني جز خدا براي او نخواهي يافت، و روز قیامت آنها را بر صورتهايشان محشور ميكنيم در حالي كه نابينا و گنگ و كرند، جايگاهشان دوزخ است و هر زمان آتش آن فرونشيند، شعله تازه اي بر آنها مي‌افزائيم.» ۲. «قُل مَن كانَ فِى الضَّللَةِ فَليَمدُد لَهُ الرَّحمنُ مَدًّا حَتّى اذا رَاوا ما يوعَدونَ امَّا العَذابَ وامَّا السّاعَةَ فَسَيَعلَمونَ مَن هُوَ شَرٌّ مَكانًا واضعَفُ جُندا؛بگو كسي كه در گمراهي است خداوند به او مهلت مي‌دهد تا زماني كه وعده الهي را با چشم خود ببينند: يا عذاب اين دنیا يا عذاب آخرت. آنروز است كه خواهند دانست چه كسي مكانش بدتر و چه كسي لشكرش ناتوان تر است؟!» ۳. «وقُلِ الحَمدُ لِلَّهِ سَيُريكُم ءايتِهِ فَتَعرِفونَها وما رَبُّكَ بِغفِلٍ عَمّا تَعمَلون؛بگو حمد و ستايش مخصوص ذات خداست به زودي آياتش را به شما نشان مي‌دهد تا آنرا بشناسيد و پروردگار تو از آنچه انجام مي‌دهيد غافل نيست.» ۴. «يداوودُ انّا جَعَلنكَ خَليفَةً فِى الارضِ فَاحكُم بَينَ النّاسِ بِالحَقّ ولا تَتَّبِعِ الهَوى فَيُضِلَّكَ عَن سَبيلِ اللَّهِ انَّ الَّذينَ يَضِلّونَ عَن سَبيلِ اللَّهِ لَهُم عَذابٌ شَديدٌ بِما نَسوا يَومَ الحِساب؛اي داود ما تو را خلیفه (و نماينده خود) در زمين قرار داديم، در ميان مردم به حق داوري كن، و از هوای نفس پيروي منما كه تو را از راه خدا منحرف مي‌سازد، كساني كه از راه خدا گمراه شوند عذاب شديدي به خاطر فراموش كردن روز حساب دارند.» ۵. «ثُمَّ انَّكُم ايُّهَا الضّالّونَ المُكَذّبون• لَأكِلونَ مِن شَجَرٍ مِن زَقّوم؛ سپس شما اي گمراهان تكذيب كننده.قطعا از درخت زقوم مي‌خوريد.» ۳.۱ - نظارت خداوندنظارت بى‌وقفه و عدم غفلت خداوند از اعمال بندگان، تهديدى براى گمراهان: ۱. «وَ أَنْ أَتْلُوَا الْقُرْآنَ فَمَنِ اهْتَدى فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَقُلْ إِنَّما أَنَا مِنَ الْمُنْذِرِينَ • وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ سَيُرِيكُمْ آياتِهِ فَتَعْرِفُونَها وَ ما رَبُّكَ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ؛ و مأمورم قرآن را براى همگان تلاوت كنم، هركس هدايت شود به سود خود هدايت شده؛ و هر كس گمراه گردد بگو: من فقط از بيم‌دهندگانم! بگو: ستايش مخصوص خداست؛ بزودى نشانه‌هايش را به شما نشان مى‌دهد تا آن را بشناسيد؛ و پروردگار تو از آنچه انجام مى‌دهيد غافل نيست.» ۲. «أَ فَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ فَلا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَراتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِما يَصْنَعُونَ؛آيا كسى كه زشتى عملش براى او آراسته شده و آن را زيبا مى‌بيند (همانند كسى است كه واقع را مى‌يابد)؟! خداوند هر كس را بخواهد و سزاوار باشد گمراه مى‌سازد و هر كس را بخواهد و شايسته ببيند هدايت مى‌كند؛ پس جانت بخاطر شدّت تأسّف بر آنان از دست نرود؛ خداوند به آنچه انجام مى‌دهند داناست.» ۳.۲ - آگاهی خداوندآگاهی همه جانبه خداوند از گمراهان، تهديدى براى آنها: ۱. «إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ مَنْ يَضِلُّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ؛پروردگارت كسانى را كه از راه او گمراه گشته‌اند، بهتر مى‌شناسد؛ و همچنين كسانى را كه هدايت يافته‌اند.» ۲. «ادْعُ إِلى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ؛با حكمت و اندرزِ نيكو، به راه پروردگارت دعوت نما؛ و با آنها به روشى كه نيكوتر است، استدلال و مناظره كن. پروردگارت، از هر كسى بهتر مى‌داند چه كسى از راه او گمراه شده است؛ و او هدايت‌يافتگان را بهتر مى‌شناسد.» ۳. «إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرادُّكَ إِلى مَعادٍ قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ مَنْ جاءَ بِالْهُدى وَ مَنْ هُوَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ؛آن كس كه قرآن را بر تو لازم كرد، تو را به جايگاهت (زادگاهت) باز مى‌گرداند. بگو: پروردگار من از همه بهتر مى‌داند چه كسى برنامه هدايت آورده، وچه كسى در گمراهى آشكار است.» ۴. «ذلِكَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اهْتَدى؛اين آخرين حدّ آگاهى آنهاست؛ پروردگار تو كسانى را كه از راه او گمراه شده‌اند بهتر مى‌شناسد، و همچنين هدايت يافتگان را از همه بهتر مى‌شناسد.» ۵. «إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ؛به يقين پروردگارت بهتر از هر كس مى‌داند چه كسى از راه او گمراه شده، و نيز از هدايت‌يافتگان بهتر آگاه است.» ۳.۳ - تهدید به جهنمتهديد گمراهان پيرو ابلیس به جهنّم از سوى خدا: «قالَ يا إِبْلِيسُ ما لَكَ أَلَّا تَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ • قالَ رَبِّ بِما أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ • إِنَّ عِبادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوِينَ • وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ؛(خداوند) فرمود: اى ابليس! چرا با سجده‌كنندگان نيستى؟! گفت: پروردگارا! به سبب آنكه مرا گمراه ساختى، من نعمتهاى مادّى را در زمين در نظر آنها جلوه مى‌دهم، و به يقين همگى را گمراه خواهم ساخت، كه بر بندگانم هيچ تسلطى نخواهى يافت؛ مگر گمراهانى كه از تو پيروى‌مى‌كنند. و دوزخ، ميعادگاه همه آنهاست!» ۴ - پانویس
۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۳۵۴، برگرفته از مقاله «تهدیدشدگان (گمراهان)». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۹، ص۷۸، برگرفته از مقاله «تهدید ضلالت‌پیشگان». |